blog

Waarom zocht ik eigenlijk een foto van hun tanden?

De overgrote meerderheid van de huiskatten krijgt vroeg of laat tandproblemen. Die variëren van tandplak en tandsteen over een tandvleesontsteking tot tandresorptie, waarbij de tand als het ware 'oplost' en getrokken moet worden. Daardoor heeft Oliver intussen enkele tanden minder dan op de foto.

Tandproblemen bezorgen jouw kat niet enkel veel pijn (ook al laat ze dat niet altijd zien). Ze kunnen resulteren in andere aandoeningen, zoals hartproblemen of nierziekte. Er zijn ook onrechtstreekse gevolgen: het verwijderen van tandsteen en het trekken van tanden gebeurt onder narcose. Hoe ouder je kat, hoe meer risico's dat inhoudt. Bovendien kunnen de medische kosten aardig oplopen.

Hoe merk je dat er iets aan de tand is?

Tijdens de jaarlijkse check-up controleert je dierenarts o.a. het gebit van je kat. Je kan ook thuis nagaan of het tandvlees rood en/of gezwollen is, maar dan moet je kat het toelaten (al kan je haar wel geleidelijk aan laten wennen aan die aanrakingen).

Als je een van de volgende symptomen opmerkt, bel je sowieso het best de dierenarts:

Wat kunnen we eraan doen?

Bepaalde oorzaken zijn genetisch bepaald of gelinkt aan andere aandoeningen. Toch moeten wij als baasjes zoveel mogelijk aan preventieve mondzorg doen.

Sommigen raden aan om bij tandproblemen enkel nog brokjes te voeren. De wetenschap is het er echter niet over eens of dat veel uithaalt. Veel brokjes vallen namelijk uiteen ter hoogte van de tandpunt, terwijl tandsteen zich ophoopt aan het tandvlees. Bovendien biedt natvoer veel voordelen voor je kat, zoals een hoog vocht- en vleesgehalte. Dat ontzeg je haar beter niet.

Ook de doeltreffendheid van kauwsnacks en -speeltjes en van speciaal mondwater voor katten is nog niet afdoend bewezen. Dé preventiemaatregel waarover deskundigen het wel eens zijn, is tandenpoetsen.

Say what now?

Inderdaad, je kan de tanden van je kat poetsen. Het vergt geduld en training en het zal niet bij iedere kat lukken, maar het loont de moeite om het op zijn minst te proberen. In alle transparantie geef ik meteen toe dat we het bij onze katten hebben laten verwateren, maar laat dit dan mijn voornemen zijn om er weer werk van te maken.

In deze video legt Cat Man Chris aanschouwelijk uit hoe je je kat kan laten wennen aan de tandenpoetsroutine.

Ik lijst de stappen hieronder op voor de overzichtelijkheid:

- Je begint met tijdens het aaien van je kat, op een rustig moment, even langs haar muiltje te passeren. Eerst gewoon aan de buitenkant, maar na een tijdje til je voorzichtig haar lippen op om even over de tandjes te wrijven. Maak er geen 'big deal' van, maar integreer het quasi achteloos in de aaibeurt. Ervoor en erna blijf je gewoon knuffelen. Sommige katten worden graag beloond met een snackje als ze goed reageren op minder aangename aanrakingen. Dat klinkt contraproductief, maar als het helpt om uiteindelijk hun tanden te kunnen poetsen, dan is de eindbalans toch positief.

- Zodra je kat die aanrakingen rustig ondergaat (en dat kan wel even duren), introduceer je de tandpasta. Uiteraard is dat speciale tandpasta voor katten, met een enzymatische werking en een lekkere vleessmaak. Breng wat tandpasta aan op je vingertop en wrijf die over een tand. Bouw de daaropvolgende weken geleidelijk aan op: eerst een klein beetje tandpasta op de voorste tandjes, dan iets meer tandpasta op meerdere tanden en uiteindelijk ook op de kiezen. Forceer niks en volg het tempo van je kat.

- Na een aantal weken of maanden is het tijd voor de tandenborstel. Er bestaan rubber borsteltjes die je over je vinger schuift als een vingerhoed, speciale tandenborstels voor huisdieren, en sommigen gebruiken een babytandenborstel. Bepaal je eigen voorkeur en die van je kat - je kan hiermee experimenteren.

- Sommige instructiefilmpjes tonen katten die op schoot zitten, andere katten zitten op een tafel en nog andere (zoals in bovenstaand filmpje) zitten op de grond. Ook daarmee kan je experimenteren, maar zorg er altijd voor dat jij achter je kat zit of staat. Katten wringen zich naar achteren als ze willen ontsnappen en zo hou je hen tegen met je lichaam.

- Voor alle stappen geldt: hou het zo aangenaam mogelijk. Liever een korte geslaagde poetsbeurt dan een minutenlange worstelpartij waar niemand gelukkig van wordt. Zelfs al krijg je maar weinig gedaan of lukt het niet iedere dag, het is beter dan niks. De volgende keer begin je gewoon met de tandjes die je hebt overgeslagen.

- Hou in je achterhoofd waarom je het doet: je bespaart je kat pijn, naast de stress en risico's van eventuele ingrepen, en jezelf de bijhorende dierenartsrekeningen. Bijt dus door, ook als het even niet zo vlot loopt 😁

Nierfalen is een van de meest voorkomende aandoeningen bij huiskatten. Hoe ouder je kat, hoe groter het risico.

Zoals we ondervonden hebben (en jij misschien ook al), hebben onze geliefde viervoeters de vervelende gewoonte om zich kranig te houden als ze ziek zijn. In de natuur laat je maar beter niet zien dat je verzwakt bent en dat oerinstinct zit er blijkbaar nog heel diep in.

Hoe kunnen wij dan merken dat er iets scheelt?

Enerzijds heb je acuut nierfalen. Dat wordt veroorzaakt door een vergiftiging, met symptomen als braken, diarree, sloomheid, plots veel drinken en plassen, of net helemaal niet. Voorbeelden van zaken die giftig zijn voor je kat zijn antivries en paracetamol, maar ook ogenschijnlijk minder schadelijke producten als lelies, druiven en rozijnen. Hou die dus zo ver mogelijk bij je kat vandaan.

Chronisch nierfalen, wat veel vaker voorkomt, uit zich veel minder duidelijk. Enerzijds door subtiele veranderingen in het gedrag van je kat, maar die zijn makkelijk te missen of verkeerd te interpreteren. In het geval van Romy schreven we haar gedragsverandering toe aan de komst van Foxy enkele weken eerder. Op dat moment was er geen enkele reden om aan nierfalen te denken.

Intussen heb ik geleerd dat een aantal andere signalen een alarmbelletje kunnen doen afgaan:

- Verminderde eetlust. Los van de andere symptomen kan dit al een reden zijn om de dierenarts te bellen. Romy had de pech dat ze tijdens de visite net een tandvleesontsteking had, wat uiteraard een aannemelijke reden is om minder te eten.

- Gewichtsverlies. Dit gebeurt heel geleidelijk en kan over het hoofd gezien worden. Als je je kat maandelijks of wekelijks weegt en het gewicht bijhoudt, zal je het sneller opmerken. Sommige mensen (wij vroeger ook) wegen hun kat door samen op de weegschaal te gaan staan, maar echt accuraat is die methode niet. Je investeert beter in een (tweedehands) babyweegschaal. Kies voor een plat model waar je kat zonder veel problemen op kan staan.

- Uitdroging. De vacht van je kat ziet er dof uit en als je haar nekvel optilt (niet de hele kat, enkel wat vel tussen je duim en wijsvinger), dan blijft de huid even in een ‘tentje’ staan in plaats van meteen weer plat te vallen.

- Beduidend meer drinken en plassen. Hier biedt klonterende kattenbakvulling een groot voordeel, omdat je snel kan zien dat er meer klompjes zijn. Wat je kan doen met meerdere katten in huis (geleerd bij DreamCATchers) is iedere dag streepjes zetten. Zo wordt het snel duidelijk als het aantal plasjes stijgt.

We kunnen als baasje niet alles zien

Wie mij al even volgt, weet dat ik iedereen aanmoedig om minstens jaarlijks met hun kat naar de dierenarts te gaan. Vanaf een zekere leeftijd (de meesten zeggen 10 jaar) ga je zelfs beter tweemaal per jaar, om mogelijke aandoeningen sneller op te sporen. De dierenarts kan je kat grondig onderzoeken, een bloed- en urinestaal afnemen en de bloeddruk controleren.

Ik ben de eerste om toe te geven dat zo’n visite heel stresserend is voor je kat (en het baasje). Als je daardoor echter weet dat er iets scheelt en er iets aan kan doen, dan weegt die korte pijn niet op tegen het leed dat je je kat bespaart. Mijn grootste ‘regret’ is dat Romy in stilte pijn heeft geleden zonder dat wij iets in de gaten hadden. Het was uiteindelijk onze toenmalige kattenoppasser, een dierenartsassistente, die ons erop gewezen heeft. De ziekte was al te ver gevorderd om nog veel te kunnen doen, maar we hebben Romy tenminste nog enkele pijnvrije weken en een waardig afscheid kunnen bezorgen.

Meer weten?

Over de behandeling van chronische nierziekte ga ik niet uitweiden, omdat dat iets is wat je dierenarts met jou zal bespreken, afhankelijk van het stadium waarin je kat zich bevindt. Als je je erin wil verdiepen, dan raad ik je het boek ‘Caring for a cat with chronic kidney disease’ van Vet Professionals aan. Het bevat een uitgebreide (wetenschappelijke) uitleg over chronische nierziekte, maar ook informatie over hoe je na de diagnose voor je kat kan zorgen. Je kan het boek hier bestellen. De papieren editie valt vrij duur uit omdat we sinds de Brexit douanekosten moeten betalen (learned that the hard way), maar je kan het ook downloaden als e-book.

Waarom is spelen belangrijk voor je kat?

Huiskatten hebben nog altijd een sterk ontwikkeld jachtinstinct, al hoeven ze strikt genomen geen prooien meer te vangen om te overleven. Dat instinct uit zich op verschillende manieren. Katten die naar buiten kunnen, brengen soms een muis of vogel mee. Katten die geen toegang hebben tot een tuin of koer zitten binnen soms een vlieg achterna, of een van de andere katten in huis, maar soms 'jagen' ze ook op onze voeten en/of handen. Door met je kat te spelen, kan je die energie kanaliseren en ongewenst gedrag voorkomen.

Bovendien beweegt de gemiddelde huiskat te weinig, wat kan leiden tot overgewicht. Af en toe wat rennen en springen kan dus zeker geen kwaad. Het is trouwens op die momenten dat jij eventuele problemen kan detecteren, bijvoorbeeld omdat je kat wat moeilijker beweegt dan anders of minder hoog springt. Zoiets merk je niet op als je kat ligt te rusten.

Hoe doen we dat dan?

Om te beginnen: kort maar krachtig. Een speelsessie met je kat is geen uitputtingsslag, enkele minuten volstaan. Idealiter heb je meerdere speelmomenten doorheen de dag die samenvallen met de energiepieken van je kat. Als schemerdier is zij vooral 's ochtends en 's avonds actief. Mocht je opzien tegen verschillende sessies per dag, begin dan met eentje, bijvoorbeeld na het opstaan of vlak voor het slapengaan.

Nog een vuistregel: laat je kat nooit met je voeten of handen spelen, zelfs al is ze nog klein en kan het geen kwaad. Op een dag zijn die tandjes en klauwen volgroeid en zullen jouw ledematen nog even aantrekkelijk zijn. Gebruik speeltjes, en bij voorkeur een speelhengel, om de jacht te imiteren. Aan zo'n hengel kan je veren bevestigen, of prooitjes in dierenvacht, of lintjes - wat je kat ook verkiest.

Last but not least: gebruik je fantasie en leef je in. Dit is echt een poppenkast en jij moet nu enkele minuten denken als een vogel of een muis. Het went, geloof me 😂

Do's en don'ts

- Als je met de hengel begint te bewegen, doe dat dan weg van je kat en nooit naar haar toe. Behalve in cartoons en in je kat haar dromen vliegen vogels nooit spontaan in haar muiltje, maar zo snel mogelijk de andere kant op. Door met de prooi weg te 'lopen' of 'vliegen', trigger je het jachtinstinct van je kat. Oh ja, je doet dit het best op een plek waar er geen breekbare spullen staan en waar je wat bewegingsruimte hebt. Ik spreek uit ervaring 🙈

- Bengel het speeltje niet vlak voor je kat haar neus, want van zo dichtbij ziet ze helemaal niet scherp. Dat is trouwens helemaal niet uitdagend en het is net de bedoeling om er een jachtpartij van te maken.

- Geef het niet te snel op. Sommige mensen concluderen dat hun kat "niet geïnteresseerd is" of "niet graag speelt" omdat ze na een minuut nog niet in het rond stuitert. Observeer je kat en pas je bewegingen aan. Is ze totaal niet aandachtig als de hengel wat heen en weer bengelt? Zwaai die dan eens vaandelgewijs in het rond. Hengels met veren beginnen vaak te fladderen en te ruisen als je ze door de lucht laat zoeven. Kijkt je kat nu wel? Laat de prooi 'landen' op een tafel of stoel en zie of haar blik blijft volgen. Of laat het speeltje traag zigzaggen over de vloer en verdwijnen achter een hoek of een kast. Sommige katjes komen dan meteen aangespurt, om de prooi zeker niet uit het oog te verliezen.

- Een fout die ik (als sportliefhebster) zelf lang heb gemaakt, was dat ik supporterde tijdens het spelen. Maar laten we eerlijk zijn: als een kat in de natuur aan het jagen is, dan staat er ook niemand achter een boom "Goed zo" te roepen. Blijf in je rol en wees muisstil, zodat jouw kat enkel oog en oor heeft voor haar 'prooi'.

- Belangrijk als je meerdere katten hebt: maak er geen groepsactiviteit van. Katten jagen alleen, of het nu op een levende prooi is of op een speeltje. Als je twee katten hebt die goed overeenkomen, dan kan je eventueel in iedere hand één hengel nemen en hen ver uit elkaar houden terwijl je met hen speelt. In alle andere gevallen speel je het best met iedere kat apart, bijvoorbeeld als de rest slaapt of niet in de buurt is.

Na het jagen

De hengel is bedoeld om je kat in beweging te krijgen, niet om gevangen te worden. Denk aan de flosj op de kermis (voor onze noorderburen: de kwast die kinderen moeten vangen op de draaimolen). Zeker veren zijn niet opgewassen tegen de klauwen en tanden van je huistijger en het is niet de bedoeling dat je wekelijks nieuwe moet kopen. Na enkele minuten 'jagen' mag je kat een prooi krijgen in de vorm van een robuuster speeltje. Trappelkussens zijn daarvoor ideaal. Ze zijn genoemd naar de trappelbeweging die katten maken met hun achterpoten om de prooi te doden. Mocht je zo'n kussen voor de eerste keer geven: niet schrikken als je kat helemaal uit de bol gaat, dat is volledig normaal.

Na enkele minuten trappelen, rollen en kwijlen houden de meeste katten het voor bekeken. Leg het trappelkussen te drogen en berg het daarna op in een doos, al dan niet met wat catnip of valeriaan erbij. Zo ben je al voorbereid voor de volgende keer. De hengel leg je bovenop een kast of hang je aan een spijker, buiten het bereik van je kat. Sommige katten zijn zo enthousiast dat ze ermee aan de haal zouden gaan. Het resultaat kan een kapotte hengel zijn, maar je kat kan ook verstrikt raken.

Waar vind ik een geschikte speelhengel?

Na jaren van speelervaring, met onze eigen katten, oppaskatten en in het kattenadoptiecafé, kan ik met zekerheid zeggen dat lange hengels de beste zijn. Doordat je veel afstand creëert tussen jezelf en het speeltje, kan alle aandacht van je kat naar de 'prooi' gaan en is haar jachtervaring levensecht.

Er zijn een aantal adressen waar je terecht kan voor kwalitatieve hengels. Ik vermeld degene waar ik zelf klant ben. Bij DreamCATchers in Gent, waar ik vrijwilligster ben, vind je de hengels en speeltjes van het Belgische merk Tabby Tijger. Katty (ideale naam voor een cat lady) van KATshop in Antwerpen verdeelt het Britse merk Purrs. Ze hebben allebei een fysieke winkel en een webshop. Daarnaast zijn er nog verschillende andere kleinere webshops die een of meerdere van de bovenstaande merken verdelen. En ja, ik weet dat er ook grotere webshops zijn, maar als kleine zelfstandige steun ik graag collega-ondernemers 😊

Ruikt de adem van je kat niet zo fris?